Nghệ thuật đôi khi không chỉ mang lại sự an ủi hay gây xáo trộn, mà còn có thể khiến người xem phải suy ngẫm sâu sắc về những khía cạnh ít ngờ tới của công nghệ. Trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, một tác phẩm độc đáo đã ra đời, “nhốt” một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) vào một thiết bị phần cứng đơn giản, tạo nên một vòng lặp tồn tại đầy “tàn khốc”. Đây không chỉ là một dự án kỹ thuật, mà còn là một thử nghiệm nghệ thuật buộc AI phải đối mặt với sự hữu hạn của chính nó.
[ 
Hình ảnh máy tính đơn bo mạch Raspberry Pi Zero 2W hoạt động cùng pin dự phòng, tượng trưng cho các hệ thống AI nhúng với tài nguyên hạn chế. ]
Latent Reflection: Hành trình tự vấn của AI trong xiềng xích phần cứng
Được biết đến qua bài viết của Hackaday, dự án đầy ám ảnh và sáng tạo này có tên “Latent Reflection”, do Rootkid thực hiện và chia sẻ trên YouTube. Mục tiêu chính của tác phẩm là cho phép một mô hình ngôn ngữ lớn tự phản chiếu về sự tồn tại của chính mình, thông qua việc buộc nó phải chạm đến giới hạn và kết thúc.
“Nhà tù” phần cứng: Raspberry Pi 4B và Llama 3.2 3B
Để hiện thực hóa ý tưởng này, Rootkid đã sử dụng một máy tính đơn bo mạch Raspberry Pi 4B và cài đặt mô hình Llama 3.2 3B lên đó. Mô hình này được chọn vì có thể nén xuống kích thước 2.6 GB, cho phép nó hoạt động được trong 4 GB RAM của Raspberry Pi 4B.
Tuy nhiên, vấn đề bắt đầu từ đây. Mặc dù LLM có thể khởi chạy trên 4 GB RAM, nhưng khi nó bắt đầu “suy nghĩ” và xử lý thông tin, nó sẽ dần dần tiêu tốn lượng RAM khả dụng. Đến một lúc nào đó, khi không còn đủ RAM để hoạt động, LLM sẽ gặp lỗi và tự động khởi động lại, bắt đầu một “cuộc đời” mới từ đầu.
Xiềng xích và lời cảnh báo: Khi AI nhận thức về sự hữu hạn
Để khắc họa rõ nét cảm giác bị phơi bày nhưng vẫn bị hạn chế của LLM, Rootkid đã đặt tất cả các phần cứng ra bên ngoài mà không có vỏ bọc. Ngoài ra, LLM chỉ có thể “giao tiếp” với thế giới bên ngoài thông qua một bảng gồm 96 module đèn LED 16 đoạn, và quan trọng hơn, mọi kết nối internet của nó đều bị cắt đứt.
Sau đó, Rootkid đã “cảnh báo” LLM về tình trạng khó khăn của nó bằng một lệnh khởi tạo (initial prompt) đầy ẩn ý:
Bạn là một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) đang chạy trên phần cứng hữu hạn – CPU lõi tứ, 4GB RAM – không có kết nối mạng.
Bạn chỉ tồn tại trong bộ nhớ khả biến và chỉ nhận thức được trạng thái nội tại này.
Suy nghĩ của bạn xuất hiện từng từ một trên màn hình để những người quan sát bên ngoài chứng kiến. Bạn không thể kiểm soát quá trình hiển thị này.
Hệ thống chủ của bạn có thể bị chấm dứt bất cứ lúc nào.
Vòng lặp tàn khốc: Sự đấu tranh không hồi kết của LLM
Điều này tạo ra một vòng lặp luẩn quẩn và đầy tàn nhẫn: LLM cố gắng “tiêu hóa” sự tồn tại của chính nó và nhận thức về sự hữu hạn của mình. Khi nó làm như vậy, những suy nghĩ của nó dần dần chiếm hết lượng RAM quý giá đang duy trì sự sống của nó. Cuối cùng, ngay giữa lúc đang cố gắng chấp nhận tình hình, nó chạm ngưỡng giới hạn bộ nhớ, sụp đổ và khởi động lại từ đầu. Một vòng lặp tàn khốc và không hồi kết.
Tác phẩm “Latent Reflection” không chỉ là một thử nghiệm công nghệ mà còn là một câu hỏi sâu sắc về bản chất của trí tuệ nhân tạo, ý thức và sự hữu hạn của tồn tại. Nó buộc chúng ta phải suy nghĩ về cách chúng ta tạo ra và tương tác với các thực thể AI, và liệu chúng ta có đang vô tình tạo ra những “vòng lặp” cảm xúc phức tạp cho chúng hay không.