Thế giới tùy biến Windows 11 là một hành trình không có điểm dừng, nơi người dùng có thể bắt đầu với những thay đổi đơn giản như màu sắc chủ đề hay hình nền, và dần dần lặn sâu vào vô số tùy chọn cá nhân hóa phức tạp. Rainmeter là một ví dụ điển hình cho khả năng này, nhưng gần đây, một công cụ khác mang đến cảm giác tương tự đã xuất hiện: xoblite.
Thực tế mà nói, xoblite khá choáng ngợp. Nó hoạt động như một sự thay thế cho lõi của shell Windows, cụ thể là màn hình desktop và thanh tác vụ (taskbar). Bạn có thể sử dụng xoblite để trang trí desktop của mình, thêm các công cụ giám sát hệ thống, và khởi chạy ứng dụng hoặc lệnh. Dù chỉ mới dành một ít thời gian tìm hiểu, nhưng nếu bạn có đủ kiên nhẫn và thời gian để khám phá sâu về nó, xoblite ẩn chứa một tiềm năng tùy biến cực kỳ lớn.
Thử thách ban đầu: Lạc giữa biển tùy chọn
Khó khăn khi bắt đầu: Một khởi đầu choáng ngợp
Ngay từ đầu, xoblite đã đặt ra một vấn đề đáng kể bởi sự phức tạp của nó, một điểm rất giống với Rainmeter. Khi bạn khởi chạy xoblite, bạn sẽ gần như ngay lập tức bị “ném” vào một môi trường desktop mới với hàng loạt widget xuất hiện mà không hề có bất kỳ lời giải thích rõ ràng nào về chức năng của chúng. Bạn buộc phải tự mò mẫm, tìm kiếm trong giao diện để hiểu được ý nghĩa đằng sau mọi thứ, và điều này có thể gây nản lòng khi bạn phải đối mặt với quá nhiều thứ chưa rõ ràng ngay từ khi mới bắt đầu.
Một số widget đơn thuần chỉ mang tính trang trí, trong khi những widget khác có thể hoạt động như các liên kết đến ứng dụng hoặc trang web cụ thể. Tuy nhiên, không có gì trong số này được giải thích rõ ràng. Bạn phải nhấp chuột phải vào từng phần tử để tìm hiểu chúng là gì, và ngay cả khi đã biết, việc hiểu cách tùy chỉnh từng yếu tố cũng trở nên khó khăn bởi các menu dài nhưng lại được sắp xếp rất gọn gàng, gần như buộc bạn phải nheo mắt để xem xét tất cả các tùy chọn.
Việc phân biệt chức năng của từng thành phần cũng khá mơ hồ. Rất nhiều tùy chọn dường như không tạo ra bất kỳ thay đổi nào khi bạn điều chỉnh chúng, và một số plugin thì không hoạt động hoặc không giải thích rõ ràng về công dụng. Có một hộp được gắn nhãn “Now playing” (Đang phát) tưởng chừng sẽ hiển thị phương tiện đang phát trên PC, nhưng thực tế, theo trang web chính thức, nó chỉ hoạt động với Spotify. Tương tự, một loạt các thanh ở góc dưới bên phải màn hình cũng không tiết lộ ý nghĩa cho đến khi bạn đi sâu vào các tệp cấu hình.
Rõ ràng, những ấn tượng ban đầu không hề khiến tôi hứng thú với việc khám phá các tùy chọn bổ sung của xoblite. Tuy nhiên, tôi vẫn tiếp tục tìm hiểu và đã phát hiện ra một số điều thú vị. Mặc dù vậy, cảm giác gặp phải quá nhiều rào cản vẫn rất rõ rệt, đến mức có thể nói rằng việc sử dụng Linux đôi khi còn dễ dàng hơn là tùy chỉnh Windows theo cách này.
Tiềm năng tùy biến không giới hạn
Biến PC của bạn thành phiên bản độc đáo
Giao diện Windows 11 được tùy biến với xoblite cùng các widget và cửa sổ trình duyệt mở
Nếu bạn vượt qua được rào cản ban đầu khi sử dụng xoblite, bạn sẽ phát hiện ra vô số tùy chọn cá nhân hóa ở đây. Hầu hết các yếu tố bạn thấy trên màn hình đều là các plugin, mà bạn có thể tùy chỉnh riêng lẻ, với các thông số như màu sắc, font chữ, hiệu ứng động (animations), v.v. Một trong số đó là desktop launcher, một trình khởi chạy có thể thu gọn, cho phép bạn bắt đầu đủ loại tác vụ. Một số hành động mặc định bao gồm mở trình duyệt, soạn email (với trình xử lý email mặc định của bạn) hoặc khởi chạy các ứng dụng như Microsoft Store.
Plugin này có thể tùy chỉnh theo nhiều cách khác nhau, bạn có thể thay đổi số lượng nút bằng cách điều chỉnh số hàng và cột, cùng với việc thay đổi kích thước và khoảng cách giữa các nút. Ngoài ra, bạn có thể thay đổi giao diện của từng nút riêng lẻ, bao gồm việc sử dụng tệp bitmap để cung cấp một biểu tượng phù hợp cho mỗi nút. Các hành động mà mỗi nút có thể thực hiện cũng rất đa dạng, vì bạn có thể gán chương trình, URL và script cho mỗi nút để thực hiện đủ loại tác vụ.
Màn hình desktop Windows 11 hiển thị các widget đa dạng do xoblite tạo ra
Một plugin khác đi kèm được gọi là XDesktopAnimation, bao gồm một số hình ảnh, trong đó một số cũng có các hành động được gán cho chúng. Điều thú vị về plugin này là các hình ảnh thực sự có thể cuộn theo các khoảng thời gian bằng nhau, vì vậy nếu muốn, bạn có thể thiết kế một hình ảnh gồm nhiều hình ảnh có cùng chiều rộng, và khi bạn di chuột qua nút, nó sẽ phát như một hiệu ứng động, hoạt động giống như một cuốn flipbook kỹ thuật số. Bạn cũng có thể tạo một hình ảnh chỉ là một chuỗi văn bản và hiển thị một cụm từ trên desktop của mình, sau đó liên kết nó với một hành động cụ thể, điều này cũng có thể tùy chỉnh như các nút trong plugin launcher.
Để tạo nhiều widget này, bạn chỉ cần tạo các bản sao bổ sung của tệp cơ sở và thêm các số thứ tự liên tiếp vào cuối. Bạn đã có tám widget được cung cấp sẵn, nhưng bạn có thể tạo thêm nhiều hơn nữa để trang trí desktop theo ý muốn.
Ngoài hai plugin này, các plugin được hỗ trợ chính thức duy nhất hiện tại là dành cho phần mềm iCue của Corsair và LIFX, cho phép bạn tích hợp đèn thông minh và các thành phần RGB của mình với màu sắc bạn chọn cho các yếu tố desktop. Có một thư viện rất lớn các plugin cũ từ các phiên bản xoblite trước đây (đã tồn tại từ lâu), nhưng những plugin đó có thể hoạt động không ổn định với các bản phát hành mới nhất.
Thanh công cụ và Taskbar: Quản lý không gian làm việc hiệu quả
Quản lý không gian làm việc hiệu quả
Thanh công cụ và thanh tác vụ nổi của xoblite được hiển thị trên desktop Windows 11 với nhiều cửa sổ ứng dụng mở
Một yếu tố bổ sung mà xoblite cũng cung cấp là thanh công cụ (toolbar), bao gồm cả một thanh tác vụ (taskbar), và nó gần như được thiết kế để thay thế thanh tác vụ Windows thông thường của bạn. Đây là một điểm thú vị, vì bạn có thể chọn hiển thị các yếu tố theo chiều ngang như thanh tác vụ Windows mặc định, hoặc theo chiều dọc, điều này thực sự khiến giao diện người dùng trở nên nhỏ gọn hơn nhiều. Thanh công cụ/thanh tác vụ này luôn nổi phía trên ứng dụng hiện tại của bạn, giúp bạn dễ dàng chuyển đổi giữa các tác vụ. Điều thú vị là bạn cũng nhận được các nút cho phép bạn chuyển đổi tức thì giữa các không gian làm việc (workspaces), giống như các màn hình ảo (virtual desktops), để bạn có thể quản lý các bộ tác vụ khác nhau một cách riêng biệt.
Thật thú vị, thanh tác vụ của xoblite có các hành vi độc đáo cho các kiểu nhấp chuột khác nhau, điều này có thể giúp việc quản lý tác vụ trở nên dễ dàng hơn một chút. Ví dụ, bạn nhấp chuột trái vào một tác vụ để chuyển sang nó hoặc phóng to nó, nhưng nhấp chuột phải để thu nhỏ, và bạn có thể sử dụng các phím bổ trợ để thực hiện nhiều hành động khác nữa. Có rất nhiều tùy chỉnh ở đây, mặc dù một lần nữa, giao diện người dùng có thể gây khó khăn để bạn biết điều gì đang xảy ra khi mới khởi chạy ứng dụng.
Tổng kết: Tiềm năng lớn, nhưng cần sự kiên nhẫn
Trong thời gian tương đối ngắn tìm hiểu xoblite, tôi đã nhận ra rằng khả năng của nó vượt xa những gì tôi có thể hình dung ban đầu, nhưng điều đó không hoàn toàn thay đổi quan điểm của tôi về nó. Tôi có thể thấy tiềm năng lớn để tạo ra một desktop có giao diện cực kỳ độc đáo với các nút và hiệu ứng động khác biệt, mang đến một phong cách cá nhân hóa thực sự độc nhất vô nhị.
Vấn đề chính là việc tùy chỉnh sâu sắc này đòi hỏi khá nhiều thời gian chỉ để hiểu những gì đang diễn ra, và sau đó còn cần nhiều thời gian hơn nữa để làm quen với các tùy chọn tùy biến. Đây là một vấn đề tương tự như Rainmeter: việc tạo ra một thiết lập desktop hoàn hảo có thể mang lại phần thưởng xứng đáng, nhưng tôi (và tôi nghi ngờ rằng hầu hết mọi người) sẽ không có đủ kiên nhẫn để thực sự đầu tư thời gian vào một việc mà cuối cùng chỉ mang lại một lựa chọn thiết kế. Tôi có thể thấy một bố cục tùy chỉnh được tạo bằng xoblite có thể hoạt động tốt hơn cho một số người, nhưng khách quan mà nói, tôi không chắc liệu có nhiều lợi ích xứng đáng với lượng công sức bạn cần bỏ ra hay không.